Erkeklerde de kadınlarda da idrar kaçırma çok önemli bir problem, ancak erkeklerin hekime başvurma davranışları çok daha farklı olabiliyor. Peki erkeklerde idrar kaçırma sorunları neden olur? Neden erkekler, kadınlardan daha erken idrar kaçırma sorununa çözüm arıyor?
Erkeklerde idrar kaçırma konusunda Kontinans Derneği Başkanı Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Tufan Tarcan, önemli noktalara değindi: “Kadınlar özellikle yaşlanmayla birlikte ortaya çıkan idrar kaçırma durumlarını yaşlanmanın doğal bir sonucu gibi kabul ediyorlar ve hekime başvurma oranları düşük kalıyor. Erkeklerde ise idrar kaçırmaya reaksiyon böyle değil. Hangi yaşta olurlarsa olsunlar erkeklerde idrar kaçırma yakınmalarını genellikle saklamıyorlar ve çözüm arayışına giriyorlar. ” dedi.

Erkeklerde en sık idrar kaçırma nedenlerinden birinin prostat ameliyatlarından sonra ortaya çıkan idrar kaçırma durumu olduğunu belirten Prof. Dr. Tufan Tarcan sözlerine şöyle devam etti; “Prostat ameliyatları sonrası post-prostatektomi idrar kaçırma dediğimiz idrar kaçırma türü ortaya çıkabiliyor. Ancak asıl riskli olan ameliyatlar çok daha sıklıkla uyguladığımız iyi huylu prostat büyümesi için değil, prostat kanseri tedavisi için yapılan radikal prostatektomi adı verilen ameliyatlardır. Hastalarımızın çok iyi bilmeleri gerekir ki, iyi huylu prostat büyümesi tedavisi için uygulanan ameliyatlar sonrası kalıcı idrar kaçırma sıfıra yakın oranda beklenir. Dolayısı ile iyi huylu prostat büyümesi ameliyatları idrar kaçırma riski açısından çok güvenli ameliyatlardır. Radikal prostatektomi operasyonunda ise geride kanserli doku bırakmamak amacıyla prostat tümüyle alındığı için idrar tutan kaslara giden sinirler ve idrar tutan kas yapıları her türlü dikkat ve özene rağmen zarar görebilir. Literatürde %2 ile %40 arasında değişen oranlarda prostat kanseri ameliyatları sonrası kalıcı idrar kaçırma sorununun görülebildiği gösterilmiştir.

Radikal Prostatektomi sonrası idrar kaçırma riskini etkileyen faktörler nelerdir? Açık ya da robotik olması idrar kaçırma riskini etkiler mi?
Bu ameliyatlarla ilgili en çok karşılaştığımız sorulardan bir tanesi ise robotik yapılan radikal prostatektomi ameliyatı ile açık yapılan radikal prostatektomi ameliyatı arasında idrar kaçırma riski açısından bir fark olup olmadığı hakkındadır.

Yapılan çalışmalar böyle bir farkın olmadığını yani bir ameliyatın diğerine üstün olmadığını bize net olarak gösteriyor. Diğer taraftan, idrar kaçırma riskini etkileyen bildiğimiz faktörler ise şunlardır:
1) Hastanın idrar yolunun herkeste farklı olabilen anatomik yapısı,
2) Ameliyatı yapan kişinin tecrübesi,
3) Kanser hastalığının yaygınlığı ve ek radyoterapi alınması,
4) Hastada diyabet ya da mesane işlevini etkileyen başka hastalıkların bulunması
İyi huylu prostat büyümesi idrar kaçırmaya yol açar mı?
Erkeklerde iyi huylu prostat büyümesi nedeniyle idrar kaçırmaya rastlıyoruz. İyi huylu prostat büyümesi özellikle mesane çıkımını tıkayarak mesane boşaltımını bozuyor ve mesane kası etkilenen hastalarda önce sıkışma tipi ve eğer bu durum tedavi edilmez ise uzun dönemde taşma tipi idrar kaçırmaya yol açabiliyor.

YAŞ İLERLEDİKÇE RİSK ARTIYOR
Erkeklerde yaş ilerledikçe idrar kaçırma ihtimalinin kadınlardaki kadar arttığını belirten Prof. Dr. Tufan Tarcan, yaşla beraber prostat büyümesinin idrar kaçırmada etkili olduğunu belirtti. Buna karşın yaşlı erkeklerde her idrar kaçırmanın prostatla ilgili olmadığını, yaşlanan mesanenin de aynı şekilde idrar kaçırmaya yol açabileceğini söyledi.
İdrar kaçırmayı engellemek adına ürolojik kontrollere gitmenin önemini anlatan Prof. Dr. Tufan Tarcan sözlerine şöyle devam etti; “50 yaşından sonra her erkeğin yılda bir kez hiçbir yakınması olmasa bile üroloğa gidip kontrolden geçmesi bazı durumların erken tanınmasına ve engellenmesine olanak sağlıyor dolayısıyla rutin ürolojik kontrolün üzerinde duruyoruz.

NÖROLOJİK HASTALIKLARA DİKKAT!
Bunun dışında erkeklerde idrar kaçırmaya nörolojik hastalıklar yol açıyor. Bunların başında da halk arasında inme diye adlandırılan serebrovasküler olaylar geliyor. Bunlar ani sıkışmayla olan idrar kaçırmaya neden oluyorlar. Yine, Parkinson hastalığı, ileri evre diyabet, multipl skleroz erkeklerde idrar kaçırma nedenleri arasında sayılabilir. Diğer nörolojik hastalıklar örneğin spinal kord yaralanmaları ve spinal kord tümörleri, beyin tümörleri aynı şekilde idrar kaçırmaya yol açabiliyorlar.

Erkeklerde de kadınlarda olduğu gibi faklı idrar kaçırma tipleri görülüyor mu?
Erkeklerde idrar kaçırma derken bunların bütün farklı idrar kaçırma türlerini de içerdiğini söyleyelim. Örneğin stres tipte idrar kaçırma öksürme, hapşırmayla olan idrar kaçırma ameliyat sonrası olan yani post prostatektomi idrar kaçırma dediğimiz tabloda karşımıza çıkıyor. Serebrovasküler olayda aşırı aktif mesane benzeri bir tablo var. Yani ani sıkışma hissiyle ve/veya mesane düz kasının ani kasılmasıyla ortaya çıkan bir idrar kaçırma oluyor. Multipl Skleroz da yani MS’de benzer bir idrar kaçırma ortaya çıkabiliyor. Parkinson hastalığında hastalar spinkterini kontrol etmekte zorlanıyorlar. Spinkterin ani kasılarak idrar kaçırmayı engellemesi güç olabiliyor. Erkeklerde hem sıkışma tipi idrar kaçırmaya hem de stres tip idrar kaçırmaya rastlayabiliyoruz.” dedi.

İdrar kaçırma tipine göre tedavi yöntemi değişiyor mu?
Erkeklerde idrar kaçırma sorunu tedavisinde ise önce idrar kaçırma tipinin anlaşılması ve ona göre tedavi yöntemi uygulanması gerektiğini belirten Prof. Dr. Tufan Tarcan, çoğu idrar kaçırma sorununu tedavi edilebilir olduğunu anlattı. “Altta yatan nedene göre tedavi yöntemleri değişiyor. Örneğin, radikal prostatektomi operasyonları sonrası idrar kaçırma sorununa karşı pelvik taban egzersizlerini hemen ameliyat sonrası rutin olarak başlıyoruz. Hastaların çoğunda zaten geçici idrar kaçırma ortaya çıkıyor. Bunun bir an önce iyileşmesi için pelvik taban egzersizleri faydalı.” dedi.
Prof. Dr. Tufan Tarcan, “Post prostatektomi idrar kaçırma Radikal prostatektomi sonrası idrar kaçırmalarda öncelikle pelvik taban egzersizleri ayrıca sfinkteri güçlendirici medikal tedavi kullanıyoruz. Eğer bunlarla başarı sağlanamaz ise cerrahi tedavi gündeme geliyor. Aşırı aktif mesane ile ilişkili idrar kaçırmada ise mesane kasını yatıştırıcı medikal tedaviye başvuruyoruz.”

Tedavi edilemeyen bir hasta grubu yok mu?
“Evet, aslında var. Gerçekten, bir grup idrar kaçıran hasta var ki biz bunları fonksiyonel idrar kaçıran hastalar olarak sınıflandırıyoruz; bu hastalar zihinsel ya de fiziksel yetersizlik nedeniyle yani ürolojik olmayan nedenler ile idrar kaçırıyorlar. Örneğin ileri derecede mobilizasyon güçlüğü olan ve yataktan kalkamayan o yüzden kalkamayıp idrar kaçıran hastalar olabiliyor. Çoğunlukla bu hastalarda bilişsel yani zihinsel gerileme de söz konusu olabiliyor; demans, alzheimer gibi… Burada asıl neden hastanın tuvalete gidişini idare edememesi olduğu için bu kişilerde ürolojik cerrahi ya da medikal tedaviler etkili olmuyor. Böyle bir durumda bu iş için üretilmiş hasta bezleri, mesane pedleri ya da buna uygun iç çamaşırlarını hastalara önerebiliyoruz.” dedi.